Jewish Life #48. Sjemot #5: Shabbat als geschenk

De Shabbat is door God aan de joden gegeven. De Joden zijn er niet voor de Shabbat. In het eerste Bijbelboek Beresjiet (Genesis) staat: ‘God zegende de zevende dag en heiligde die, want daarop rustte Hij van al Zijn werk, dat God schiep door het te maken’. Het woord ‘rusten’ betekent letterlijk ‘ophouden met creëren’. 
 
De verschillende aspecten van de Shabbat komen in verschillende Bijbelgedeelten van de Tora, de eerste vijf Bijbelboeken, aan de orde. Ook in Beshalah, de parashah van deze week (Sjemot/ Exodus 13:17 – 17:16). We lezen in 16:29: “Ziet toch in dat de Eeuwige jullie de Shabbat heeft gegeven.” De woorden ‘ziet toch in’ betekent zoiets als ‘begrijp toch’ en is in dit gedeelte van de Tora gerelateerd aan de distributie van het manna, het brood uit de hemel (16:11-16:28). Rabbi Samson Raphael Hirsch zegt hierover: ‘begrijp toch, dat de Shabbat een gift van de Eeuwige is, een zegen. Het zou voor jullie geen last moeten zijn, geen restrictie dat voor een persoon een verlies impliceert. God heeft de Shabbat voor de mens gegeven, niet omwille van Hemzelf, dus herken en erken nu eens dat feit en ervaart de vreugde die deze gift oplevert.’ 
 
Het was dus God zelf die de zevende dag heiligde. Voorafgaand aan de opdracht aan de joodse mens zijn levenswandel te heiligen, heiligde God de tijd. Hij maakte hiermee onderscheid tussen gewijd en ongewijd. En wij, antwoorden zoals het volk aan Mozes antwoordde: ‘Alles wat de HEERE gesproken heeft, zullen wij doen en Hem gehoorzamen’ (Ex. 24:7). Alleen op deze manier leren wij de weg van het leven. De Shabbat negeren, of naar onze eigen normen aanpassen, betekent God zelf loochenen, zoals de Egyptenaar zei: ‘Wie is die EEUWIGE, dat ik hem zou gehoorzamen?’ 
 
Gehoorzaam dus lieve kinderen en leef! Een dag per week als mens niet creëren, om Zijn creatie te eren en in verwondering en ontzag stil te zijn, en tegelijkertijd Zijn zoektocht naar ons serieus te nemen. God heiligde immers eerst de tijd en vraagt ons vervolgens om een antwoord. 
 
Volgens de joodse overlevering kreeg de wereld op de zevende dag een ziel. Het is dan niet zo vreemd dat maar liefst een derde van de Tien Woorden besteed wordt aan het vierde gebod, de Shabbat. De Shabbat wordt ook wel als bruid beschouwd. Daarom neemt de bruidegom mirtetakjes mee naar de bruiloft, danst voor de bruid en roept: mooie bruid, welkom! 
 
Bij het afscheid van Shabbat, zaterdag na zonsondergang, zegt de jood: helaas moeten wij zo meteen weer afscheid nemen van de Shabbat. Gelukkig zijn we weer gevoed zodat we onze taken de komende week weer op kunnen pakken en als een lichtje in deze donkere wereld iets kunnen laten zien van God. De Shabbat is de periode in de week om te revitaliseren, weer op adem en krachten te komen. De nadruk ligt op de sociale verbondenheid als wij samen zijn met onze gezinnen en vrienden. Aan tafel genieten we van een heerlijke maaltijd en goede wijn. We delen verhalen en zingen samen de Shabbat liederen, oefenen de nigun en reflecteren op de parashah van de week. S ’middags een lekkere wandeling naar de Wadi en vervolgens een middagdutje. De jood heeft weer nieuwe energie opgedaan. Betekenisvolle relaties onderhouden en de balans tussen inspanning en ontspanning weer hersteld. 25 uren lang blijven telefoons en computers uit, een weldaad. 
Rabbi Hirsch zegt over deze revitalisering het volgende: “De Shabbat hernieuwt zijn bewustzijn van zijn speciale plaats en verantwoordelijkheid bij het wijden van zijn door God gegeven morele en spirituele krachten aan het bereiken van de doelen die zijn joodse wereldbeeld vormen. Werkelijk, hij wijdt zichzelf iedere Shabbat opnieuw toe om Gods partner te zijn bij het Goddelijke Werk van de Schepping. Dat doet hij in bescheidenheid, in de intieme kring van zijn familie.”[1]
 
De Shabbat heeft ons ook het aroma van de komende wereld meegegeven, als voorproefje, een teken van eeuwigheid. De Shabbat is feitelijk de onvolledige vorm van de komende wereld, zoals de slaap de onvolledige ervaring is van de dood, de droom de onvolledige vorm van profetie en de bolvormige zon de onvolledige vorm is van het hemels licht. 
Ouders zeggen hun kinderen: luister, lieve kinderen, naar de melodie van de Shabbat die ook de komende week wordt aangehouden. We verlangen, zelfs nu de Shabbat nog niet is afgesloten, alweer naar de volgende Shabbat, de begeerlijke dag die wacht. 
Dit verlangen verwijst naar de liefde, de krachtigste. Alvorens de Shabbat met de havdalah (letterlijk ‘scheiding’) af te sluiten leest men met elkaar vaak aan tafel over de kracht van de liefde uit Hooglied, het Lied der Liederen (Hooglied 8: 6-7). 
 
De Shabbat staat centraal in de joodse levenswandel en wordt door gelovigen als geschenk omarmd en beleeft als een paleis in de tijd. Vandaar dat er in de Tora zoveel is geschreven over de Shabbat. Ook in de parashah van deze week. 

[1] Collected Writings of Rabbi Samson Raphael Hirsch, Vol. VIII, p.28.

Click on 'previous' or 'forward' to read more Blogs (Klik op 'vorige' of 'volgende' voor meer Blogs).