Jewish Life#28. Beresjiet serie. Toledot: Twee Onderscheiden Wereldbeelden

In parashah Toledot, het zesde Bijbelgedeelte van het eerste Bijbelboek Beresjiet (Genesis), lezen we in vers 25:21 over de zwangerschap van Rivka (Rebecca): ‘De kinderen in haar lichaam botsten hard tegen elkaar.’ Rivka had er maar zwaar mee: ‘Als het zo moet gaan, waarom leef ik dan nog?’ (v. 22). Zij ging bij de Eeuwige te rade die haar als volgt antwoordde: ‘Twee volken zijn er in je schoot, volken die uiteengaan nog voor je hebt gebaard. De ene zal machtiger zijn dan de andere, de oudste zal de jongste dienen.’ (v. 23).
 
Esau werd als oudste geboren. Rossig en helemaal behaard, alsof hij een haren mantel droeg. Daarom wordt Esau ook wel Edom genoemd, een verwijzing naar het Hebreeuws en het woordspel tussen ‘adom’ (‘rood’) en de naam Edom. De tweede zoon, die bij zijn geboorte zijn oudere broer bij de hiel hield, werd Jakob genoemd. In vers 33 lezen wij vervolgens dat Esau zijn eerstgeboorterecht verkoopt aan zijn jongere broer Jacob. Esau, zo lezen wij, hechtte geen waarde aan het eerstgeboorterecht. 
 
Jacob en Esau voeren een strijd met elkaar, welke al begon in de baarmoeder en ook na de geboorte voorzette. Volgens de commentatoren vertegenwoordigen de broers de historische strijd tussen Judea en Rome, de botsing van woord en zwaard die de ontmoeting van het Joodse volk met de heidense wereld al millennia lang definieert. Op een ander vlak belichaamt Esau het hedonisme en geweld, en Jacob de spiritualiteit. 
Toch is hiermee niet alles gezegd en zijn er veel vragen die door de vele commentatoren onbeantwoord blijven. Beiden worden immers geboren uit rechtvaardige ouders, waarbij de vader (Isaak) zijn zoon Esau prefereert boven Jacob. Van beiden wordt gezegd dat ze grootheid bereikten onder de hoede van hun grootvader Abraham. En wie is nu uiteindelijk de oudste en wie de jongste? Wie zal wie dienen? De zin 'de meerdere zal de jongere dienen' kan op twee manieren worden begrepen: dat de oudere broer de jongere zal dienen, of dat de oudere door de jongere zal worden gediend. Als Jacob verdienstelijk zal zijn, zal Esau hem dienen; zo niet, dan zal hij door Esau worden gediend.
 
The Lubavitcher Rebbe accentueert in een commentaar dat de strijd tussen Jacob en Esau een manifestatie is van een clash tussen twee onderscheiden wereldbeelden, beiden positief en noodzakelijk, beiden onmisbare componenten van onze missie in het leven. Rashi (1040-1105), Rabbi Chayim Ben Attar (1696-1743) en vele andere commentatoren accentueren ook de ongelijkheid tussen beiden. Wanneer de ene zal groeien en komt bovendrijven, zal de ander stagneren en niet tot wasdom komen. De tweeling is niet in staat vredig samen te leven. 
 
In dit verhaal schemert in ieder geval door, dat de keuze en voorkeur voor de ene niet de afwijzing van de ander betekent. Esau wordt uiteindelijk niet uitgekozen, maar ook niet afgewezen. Ook hij zal zijn zegen krijgen, zijn erfdeel, zijn land. Rabbi Jonathan Sacks zegt hierover: ‘De Torah zegt voor altijd tegen de gehele mensheid: niet allen zijn uitgekozen voor de geestelijke en existentiële beproevingen van het verbond van Abraham, maar alle mensen zijn kostbaar voor God. Ieder heeft zijn eigen plaats in de orde der dingen, ieder heeft zijn of haar eigen deugden, talenten en gaven, en ieder is kostbaar in Gods ogen.’

 Click on 'previous' or 'forward' to read more Blogs (Klik op 'vorige' of  'volgende' voor meer Blogs).